លៃបឺនីស ហ្គូតហ្វ្រីតវិលហែម (Leibniz Gottfried Wilhelm, 1646-1716)
លៃបឺនីស ហ្គូតហ្វ្រីតវិលហែម ជាអ្នកគណិតសាស្ត្រ និងទស្សនវិទូដ៏មហិមា ។ លោកជាជនជាតិអាល្លឺម៉ង់ កើតចេញពីត្រកូលបញ្ញវន្តអ្នកក្រ ។ តាំងពីនៅតូចម្ល៉េះ លៃបឺនីស
បានទទួលការបំប៉នយ៉ាងយកចិត្តទុកដាក់ពីឪពុក
ចំពោះទេពកោសល្យធម្មជាតិរបស់ខ្លួន ។ ម្ដាយរបស់លៃបឺនីស
ជាស្ត្រីមួយរូបដ៏ឈ្លាសវៃ ចេះច្រើនភាសា ។
នោះជាចំណែកមួយដែលជះឥន្ធិពលយ៉ាងជ្រាលជ្រៅដល់ទេពកោសល្យ
និងចរិយាសម្បត្តិរបស់អ្នកប្រាជ្ញយើងដែរ ។
តាំងពីវ័យ១២ឆ្នាំមកម្ល៉េះ លៃបឺនីសបានរៀនដោយខ្លួនឯង ហើយយល់យ៉ាងជ្រៅជ្រះបណ្ដាវណ្ណកម្មបុរាណ ។
ពេលនោះលៃបឺនីសក៏ចាប់ផ្ដើមនឹងប៉ុនប៉ងប្រាថ្នារុករកនូវអាថ៌
កំបាំងទាំងឡាយក្នុងធម្មជាតិ ។ អាយុបាន១៤ឆ្នាំ កុមារលៃបឺនីសត្រូវបានទទួលឲ្យចូលរៀននៅមហាវិទ្យាល័យឡិបសិច ។
ក្នុងពេលសិក្សានេះ លៃបឺនីសបានបង្ហាញឲ្យឃើញនូវបញ្ញាដ៏ឆ្នើម
ហើយចាប់ផ្ដើមធ្វើការស្រាវជ្រាវបង្កើតនូវស្នាដៃគណិតសាស្ត្រនានា ។
ពលិកម្មដ៏សំខាន់បំផុតរបស់លៃបឺនីសគឺស្ថិតក្នុងវិស័យផលគុណ និងផលចែក ។ លៃបឺនីស និង ញូវតុន ត្រូវបានគេចាត់ទុកជាអ្នកបង្កើតនូវក្បួននិពន្ធផលគុណ ។ ទន្ទឹមនោះ លោកជាទស្សនវិទូមួយដ៏ល្បីល្បាញ ។
ដំណើរផ្សងព្រេងក្នុងបណ្ដា… ទូសៀវភៅ
ថ្ងៃមួយ លោកហ្វ្រីឌ្រីត លៃបឺនីស ដែលជាឪពុកបានប្រទះឃើញកូនប្រុសរបស់លោកដែលទើបមានអាយុ១០ឆ្នាំ លួចចូលក្នុងបណ្ណាល័យនៅពេលដែលលោកមិននៅ ។ លោករឹតតែស្រឡាំងកាំងខ្លាំងថែមទៀត ពេលដែលឃើញសៀវភៅដែលកូនលោកអាន «មិនមែនរឿងព្រេងអ៊ីតាលី» ឬ «មួយពាន់មួយយប់» ឡើយ តែបែរជាសៀវភៅវណ្ណកម្មរបស់ប្លាតុង អារីស្តូត និងស៊ីសេរ៉ូន ទៅវិញ ។
«ព្រះអើយ ! ធ្វើម្ដេចកូនឯងយល់បាននូវបញ្ហាដ៏ខ្លាំងកំពូលដែលនិយាយនៅក្នុងសៀវភៅទាំងនោះ ?» ។
កុមារហាក់ភ្ញាក់ខ្លួនពីដំណេក ក៏ងើបមុខឡើង «ខ្លាំង ពូកែឬ ? ទេមិនមែនទេពុក ផ្ទុយមកវិញ… កូននឹកថា កូនកំពុងធ្វើដំណើរផ្សងព្រេងក្នុងព្រៃដែលពេញទៅដោយបុប្ផាក្រអូប
និងវាលស្មៅស្អាតចម្លែក…» ។
ឪពុកកុមារកាន់តែភាន់ភាំង ។ លោកបានរៀបរាប់រឿងនោះប្រាប់ភរិយា «ម៉ែវាអ្ហ៎ា ! កូនយើងនឹងធ្វើបាននូវរឿងដ៏អស្ចារ្យមិនខានឡើយ» ។
ល្បែងកំសាន្តរបស់អ្នកប្រាជ្ញ
ពេលដែលបានក្លាយទៅជាបណ្ឌិតនីតិសាស្ត្រ និងជាអ្នកគណិតសាស្ត្រដ៏ល្បីល្បាញទៅហើយនោះ លៃបឺនីស នៅតែខចូលចិត្តការប្រលែងលេង… ។ កាលនៅជំនាន់នោះ
កំពុងមានការរីកចម្រើនលើវិទ្យាសាស្ត្រ
អាថ៌កំបាំងមួយគឺធ្វើមាសក្លែងក្លាយ ។
បណ្ដាវិទ្យាសាស្ត្រពាក់ស្លាកបន្លំនេះ បានបង្កើតឲ្យមាន «សមាគមអ្នកធ្វើមាសក្លែងក្លាយ»
ដែលប៉ិនខាងការធ្វើប្រឌិតនូវរឿងចម្លែកៗ ដូចជា
គេថាគេអាចរកបាននូវទឹកមន្តម្យ៉ាងដែលសម្រក់ទៅលើផ្ទាំងសិលាឲ្យ
ប្រែក្លាយទៅជាមាសបាន ។
មានម្ដងនោះ ពេលធ្វើដំណើរឆ្លងកាត់ នូយរ៉ូមបែ លៃបឺនីសបានសរសេរលិខិតមួយច្បាប់ផ្ញើឲ្យសមាគមនេះដែលពេញទៅដោយ ឃ្លាឃ្លោងគ្មានខ្លឹមសារ
ហើយជាពាក្យសម្ងាត់ដែលពុំមាននរណាយល់បានក្នុងគោលបំណងប្រលែងលេង
តែប៉ុណ្ណោះ ។ តែជាការស្មានមិនដល់ ប៉ុន្មានថ្ងៃក្រោយមក
លោកក៏បានទទួលលិខិតឆ្លើយតបថា «សមាគមយើងខ្ញុំ សូមវាយតម្លៃខ្ពស់ចំពោះសតិអារម្មណ៍ដ៏កំពូល
និងវិជ្ជាដ៏ជ្រៅជ្រះក្នុងនិក្ខេបបទរបស់លោកផ្ញើមកយើងខ្ញុំ ។សមាគមយើងខ្ញុំសូមសម្រេចបំពាក់ជូនលោកនូវរង្វាន់កិត្តិយសដែលទុក
សម្រាប់សមាជិកសមាគមដែលមានស្នាដៃឆ្នើមបំផុត» ។
ការឱនលំទោនរបស់អ្នកប្រាជ្ញ
នៅពេលដែលបោះពុម្ពផ្សាយស្នាដៃស្ដីពីគណនា អនុគមន៍ លៃបឺនីសបានបង្កឲ្យមានការជជែកដេញដោលគ្នាយ៉ាងខ្លាំងក្នុង
មជ្ឈដ្ឋានអ្នកប្រាជ្ញ ។ នរណាជាអ្នករកឃើញ ? ញូវតុន ឬលៃបឺនីស ?ក្នុងសម័យប្រជុំចំហមួយ
អ្នកប្រាជ្ញរបស់យើងបានថ្លែងមតិរបស់ខ្លួនដោយត្រង់ៗថា «ហេតុដូចម្ដេចចាំបាច់ចោទជាបញ្ហាយ៉ាងនេះទៅវិញ ? ចំពោះខ្លួនខ្ញុំ
គឺមានតែការកំប៉ិកកំប៉ុកប៉ុណ្ណោះ ។
ចំណែកញូវតុនគឺជាមហាសាគរដ៏ល្វឹងល្វើយនៃទេពកោសល្យ» ។
ទោះជាយ៉ាងនេះក្ដី គេនៅតែចាត់ទុកលៃបឺនីស ជាអ្នកបានបង្កើតចេញនូវជំនឿន និងវិធីគណិតសាស្ត្រ ។
កុំវាយតម្លៃមនុស្សតែរូបភាពខាងក្រៅ
លៃបឺនីសមានរបៀបរស់នៅយ៉ាងសាមញ្ញ ។ លោកច្រើនតែចេញចូលទៅមកបណ្ណគារ តៀមកាហ្វេ រាប់អានលេងសើចនឹងជនទាំងឡាយ ។
ថ្ងៃមួយនៅប៉ារីស លៃបឺនីសបានចូលទៅបណ្ណាគារធំមួយក្នុងបំណងរកទិញសៀវភៅទស្សនវិជ្ជា ដ៏មានតម្លៃមួយ ។ លោកបានរកឃើញសៀវភៅនោះ ប៉ុន្តែពេលដែលលោកសួរតម្លៃដើម្បីទិញ
ម្ចាស់បណ្ណាគារសម្ដែងអាកប្បកិរិយាងឿងឆ្ងល់ «សូមលោកពិនិត្យសៀវភៅនេះវិញមើល តើលោកពិតជាត្រូវការវាមែនឬយ៉ាងណា ? ខ្ញុំយល់ថា…» ។
ម្ចាស់បណ្ណាគារនិយាយមិនទាន់ចប់ឃ្លាស្រួលបួលផង ជាការចៃដន្យល្អមួយ
អ្នកនិពន្ធសៀវភៅនេះដែលជាអ្នកប្រាជ្ញម្នាក់នៅប៉ារីសក៏ដើរចូលមកបណ្ណាគារនេះដែរ ។
ក្រឡេកឃើញលៃបឺនីសភ្លាម គាត់ប្រញាប់ប្រញាល់គោរពសួរ «សូម គោរពលៃបឺនីសដ៏មហិមា ។ តើខ្ញុំអាចសូមការអនុញ្ញាតជូនលោកនូវកូនសៀវភៅមួយដែលខ្ញុំទើប នឹងបោះពុម្ពផ្សាយបានដែរទេ ?» ។
ពេលនោះទើបម្ចាស់បណ្ណាគារភ្ញាក់ខ្លួនដោយមិន ស្មានថា មនុស្សដ៏សាមញ្ញឈរនៅពីមុខខ្លួនគឺជាអ្នកប្រាជ្ញដ៏ល្បីល្បាញដែល
បណ្ដាវណ្ណកម្មគណិតសាស្ត្រនិងទស្សនវិជ្ជារបស់លោកបាននាំមកនូវកិត្តិយសដល់បណ្ណាគារខ្លួនសោះ ។
ត្រូវរៀនសូត្រដោយវិធីណាខ្លះ ?
អាយុបាន១៥ឆ្នាំ លៃបឺនីសចាប់ផ្ដើមទទួលយកប្រព័ន្ធទស្សនវិជ្ជារបស់ ដេកាត ។ យុវនិស្សិតចូលចិត្តការសិក្សានេះ
បានប្ដេជ្ញាចិត្តត្រូវតែរៀនគណិតសាស្ត្រដើម្បីយល់ឲ្យជ្រៅជ្រះនូវ
បណ្ដាទស្សនៈរបស់ទស្សនវិទូ និងអ្នកគណិតសាស្ត្ររបស់បារាំងរូបនេះ ។
លៃបឺនីសក៏បានទៅកាន់មហាវិទ្យាល័យអ៊ីអេណា តាមស្ដាប់ការពន្យល់មេរៀនរបស់អ្នកគណិតសាស្ត្រ វ៉េហ្គេន ។ ភ្លាមនោះ
លៃបឺនីសក៏ផុសឡើងនូវគំនិតត្រូវតែកសាងនូវមុខវិជ្ជាគណិតសាស្ត្រ មួយដែលអាចនឹងជាជំនួយគណិតសាស្ត្រភាវូបនីយកម្ម
និងមុខវិជ្ជាទស្សនវិជ្ជា ។
ស្នាដៃមួយក្នុងចំណោមស្នាដៃពលិកម្មដ៏សំខាន់ដែលលោកត្រូវចំណាយពេល វេលាយ៉ាងច្រើនសម្រាប់ដោះស្រាយ
គឺការកសាងនូវប្រព័ន្ធសញ្ញាផ្លូវការមួយដែលប្រើប្រាស់ភាសាគណិតសាស្ត្រដែលថ្ងៃក្រោយមកបានក្លាយទៅជាវិទ្យាសាស្ត្រឯករាជ្យមួយគឺមុខវិជ្ជាឡូការីតគណិតសាស្ត្រ ។
ក្នុងរយៈពេលសិក្សានៅមហាវិទ្យាល័យអ៊ីអេណានោះ លៃបឺនីសក៏បានយល់ដឹងអំពីស្នាដៃគណិតសាស្ត្ររបស់ប៉ាស្កាល់ ។ មួយរំពេចនោះ លៃបឺនីសបានរកឃើញក្នុងវណ្ណកម្មរបស់ប៉ាស្កាល់នូវពន្លឺដ៏ចិញ្ចែង
ចិញ្ចាចដែលជាជំនួយឲ្យលោកឈានទៅរកសតិអារម្មណ៍ដ៏សំខាន់នៃក្បួនគណនាអនុគមន៍ ដែលតមកថ្ងៃក្រោយគឺលោកជាអ្នកបានបង្កើតវាឡើង ។ក្រោយមក ពេលដែលនិយាយអំពីហេតុផលនាំលោកទៅដល់ការរកឃើញនូវគណិតសាស្ត្រដ៏
មហិមានេះ លៃបឺនីសសង្កត់ធ្ងន់ថា «ខ្ញុំសម្រេច បានលទ្ធផលគឺដោយសារចេះរៀនសូត្របន្តពីបណ្ដាបុព្វព្រឹទ្ធាចារ្យ ។
ការរៀនសូត្រមិនចំពោះបញ្ហាណាមួយឡើយ ខ្ញុំប្រឹងស្វែងយល់ឫសគល់
ទាញយកផលឲ្យអស់គ្រប់ជ្រុងជ្រោយដែលនៅបង្កប់ទុក ពិចារណានូវរបៀបប្រើប្រាស់ឲ្យល្អបំផុតនូវប្រការដែលសម្រេចបាន
និងអាចសម្រេចបាន…» ។
ថាមពលដ៏មហស្ចារ្យ
តាំងពីពេលលៃបឺនីសនៅរស់ម្ល៉េះ គេបានចាត់ទុកលោកជាគតិបណ្ឌិតប្រកបដោយទេពកោសល្យរាប់រយមុខ ហើយដែលច្រើនជាងគេក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រវប្បធម៌មនុស្សជាតិ ។ស្ទើរតែគ្រប់ផ្នែកវិទ្យាសាស្ត្រ ស្ទើរតែគ្រប់ផ្នែកឧស្សាហកម្ម
និងទូទាំងជីវភាពនយោបាយរបស់អឺរ៉ុបកាលជំនាន់នោះ សុទ្ធសឹងបានទទួលនូវការរួមវិភាគទានដ៏មានតម្លៃពីមនុស្សដ៏មហិមា នេះ ។
គិតដោយឡែកតែលិខិតទាក់ទងគ្នា លៃបឺនីសបានសរសេរដល់ទៅចំនួន១៥.០០០ច្បាប់ ហើយប្រការគួរងឿងឆ្ងល់នោះ
គឺលិខិតណាមួយក៏មានផ្ទុកនូវសតិអារម្មណ៍ថ្មីធំធេងដែរ ។ថាមពលដ៏អស្ចារ្យរបស់លៃបឺនីស
គឺជាលទ្ធផលនៃដំណាក់កាលធ្វើពលិកម្មដ៏តានតឹង តែមានរបៀបរបប ។
លោកនិយាយសង្កត់ធ្ងន់ពីគោលការណ៍ «មានបញ្ហាកាន់តែគ្រប់គ្រាន់ ច្បាស់ណាស់ថា ការដោះស្រាយសមីការកាន់តែងាយ» ។
គ្រាន់តែសរសេរសៀវភៅមួយពីប្រវត្តិគ្រួសារ លៃបឺនីសត្រូវចំណាយកម្លាំង៣ឆ្នាំដែរ ។
លោកលៃបឺនីសប្រមូលឯកសារគរដូចភ្នំ ពេលខ្លះលោកបានសម្រេចចិត្តត្រូវទៅទស្សនាបណ្ដាកេរ្តិ៍ដំណែល
ប្រាសាទបុរាណដើម្បីជាការបញ្ជាក់អះអាងលើឯកសារ ទីបំផុតទើបលោកចាប់ផ្ដើមដំណើរការសរសេរ ៕
0 comments:
Post a Comment