ដោយ ឡេង ម៉ាលី
2012-08-26
ជាទូទៅ នៅក្នុងប្រទេសនីមួយៗ យើងដឹងថា ស្ថាប័នសម្រាប់ដោះស្រាយជម្លោះខាងផ្លូវច្បាប់ គឺតុលាការជាតិ ៣ថ្នាក់ ដែលមាន សាលាដំបូង សាលាឧទ្ធរណ៍ និងតុលាការកំពូល។ ការសម្រេចចុងក្រោយរបស់តុលាការកំពូល ដែលជាសេចក្ដីសម្រេចបិទលែងឱ្យមានការតវ៉ាតទៅទៀត។
បើដូចការពោលខាងដើមនេះ តើអាចមានមធ្យោបាយណាផ្សេងទៀតទេ ប្រសិនបើពលរដ្ឋប្រទេសមួយ ទទួលរងការឈឺចាប់ពីបទឧក្រិដ្ឋធ្ងន់ធ្ងរ ហើយមិនទទួលបានយុត្តិធម៌ពីតុលាការថ្នាក់ជាតិរបស់ប្រទេសនោះ? តើស្ថាប័ននោះមានឈ្មោះអ្វី?
ក្នុងករណីបែបដូចការលើកឡើងពីខាងដើមនេះ អ្នកច្បាប់បានពន្យល់ថា ពលរដ្ឋនៃប្រទេសនីមួយៗ អាចមានសិទ្ធិប្ដឹងទៅតុលាការអន្តរជាតិបាន។ តុលាការនេះមានឈ្មោះថា "តុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិ” (ICC)។
តើតុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិនេះជាអ្វី? សៀវភៅមានចំណងជើងថា "គោលការណ៍បឋម ស្ដីពីតុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិ ដែលបោះពុម្ពដោយវេទិកាអាស៊ី ដើម្បីសិទ្ធិមនុស្ស និងអភិវឌ្ឍន៍ នៅប្រទេសថៃ បកប្រែដោយមជ្ឈមណ្ឌលអប់រំច្បាប់សម្រាប់សហគមន៍ បានសរសេរថា តុលាការនេះ គឺជាតុលាការឯករាជ្យ និងអចិន្ត្រៃយ៍ ដែលត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយសហគមន៍អន្តរជាតិ នៃរដ្ឋនានា រួមគ្នាបង្កើតឡើងស្របតាមលក្ខន្តិកៈក្រុងរ៉ូម (Rome Statute)។ តុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិ មានទីតាំងនៅទីក្រុងឡាអេ (Hague) ប្រទេសហុល្លង់។
ដូចគ្នានេះដែរ សាស្ត្រាចារ្យច្បាប់ នៃសកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទនីតិសាស្ត្រ និងវិទ្យាសាស្ត្រសេដ្ឋកិច្ច នាក្រុងភ្នំពេញ គឺសាស្ត្រាចារ្យ អ៊ីហ្សាម មូសារ (Isham Mousar) ពន្យល់ថា តុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិនេះ មានអាណត្តិការងាររបស់ខ្លួនស្ថិតស្ថេរ គ្មានពេលបញ្ចប់ទេ បន្ទាប់ពីគេបង្កើតហើយ៖ «មានន័យថា តុលាការហ្នឹងមិនមានពេលកំណត់របស់ខ្លួនទេ គឺតុលាការហ្នឹង នឹងមានជីវិតចាប់ពីពេលគេបង្កើតជារៀងរហូត ដរាបណាសមាជិកនៃតុលាការហ្នឹង គាត់សម្រេចនៅក្នុងសភារបស់ខ្លួនថា តុលាការហ្នឹងត្រូវបិទ ទើបតុលាការហ្នឹងបិទតែម្ដង។ ក៏ប៉ុន្តែ ជាករណីមួយមិនមានភាពងាយស្រួលទេ ហើយយើងអះអាងថា តុលាការហ្នឹងមានជីវិតជារៀងរហូត»។
លោកបញ្ជាក់ថា តុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិ គឺមានលក្ខណៈខុសគ្នាពីតុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិ ដែលហៅថា អាយ.ស៊ី.ជេ (ICJ)។ តុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិ អាយ.ស៊ី.ជេ ទទួលដោះស្រាយជម្លោះរវាងប្រទេស និងប្រទេស។ ឧទាហរណ៍ ដូចជា ករណីជម្លោះព្រំដែនរវាងកម្ពុជា និងថៃ នៅតំបន់ក្បែរប្រាសាទព្រះវិហារ។ ក៏ប៉ុន្តែ តុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិ វិញ មានយុត្តាធិការ ឬដែនអំណាចខាងផ្លូវច្បាប់ ដោះស្រាយតែករណីព្រហ្មទណ្ឌ រវាងពលរដ្ឋ និងរដ្ឋ ដែលកើតមាននៅក្នុងប្រទេសមួយប៉ុណ្ណោះ។លោកថ្លែងថា តុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិនេះ ជំនុំជម្រះលើបទព្រហ្មទណ្ឌធ្ងន់ធ្ងរបំផុត ជាប្រភេទបទឧក្រិដ្ឋ តាមច្បាប់អន្តរជាតិ ដែលសហគមន៍អន្តរជាតិព្រួយបារម្ភ។ បទព្រហ្មទណ្ឌធ្ងន់ធ្ងរបំផុត ដែលជាប្រភេទបទឧក្រិដ្ឋ មានដូចជា អំពើប្រល័យពូជសាសន៍ បទឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងនឹងមនុស្សជាតិ និងបទឧក្រិដ្ឋកម្មសង្គ្រាម ដូចគ្នានឹងតុលាការខ្មែរក្រហមសព្វថ្ងៃដែរ៖«តុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិ យុត្តាធិការរបស់គាត់ ធ្វើការតែនៅលើព្រហ្មទណ្ឌ តែប៉ុណ្ណេះទេ។ ទាក់ទិនតែទៅលើរឿងដែលហៅថា រឿងទាក់ទងច្បាប់ព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិ គឺទាក់ទងទៅនឹងឧក្រិដ្ឋកម្មអន្តរជាតិ ដែលបានលើកអម្បាញ់មិញ»។
ទោះជាដូច្នេះក្ដី លោកសាស្ត្រាចារ្យពន្យល់ពីភាពខុសគ្នាថា តុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិនេះ មានយុត្តាធិការ ឬដែនអំណាចជំនុំជម្រះលើឧក្រិដ្ឋកម្មបន្ថែមមួយទៀត គឺឧក្រិដ្ឋកម្មឈ្លានពាន ភាសាអង់គ្លេសហៅថា Aggression ដែលលើសពីយុត្តាធិការរបស់តុលាការខ្មែរក្រហម។
ទាក់ទងនឹងឧក្រិដ្ឋកម្មឈ្លានពាន លោកសាស្ត្រាចារ្យ អ៊ីហ្សាម មូសារ លើកឧទាហរណ៍ករណីដូចជា ការវាយប្រហារអាគារពាណិជ្ជកម្មសហរដ្ឋអាមេរិក កាលពីថ្ងៃទី១១ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០០១។ ទោះជាបែបនេះក្ដី បទឧក្រិដ្ឋកម្មឈ្លានពាននេះ នៅតែជាចំណោទមិនទាន់កំណត់ដាច់ស្រេចនៅឡើយ ពីព្រោះប្រទេសហត្ថលេខី នៃតុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិ នៅតែខ្វែងមតិគ្នាលើនិយមន័យ៖ «និយមន័យនៅមិនទាន់ច្បាស់ទេ ហើយសមាជិកតុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិនៅកំពុងកំណត់លម្អិតជាង (នេះ) ក៏ប៉ុន្តែមិនទាន់ច្បាស់នោះទេ។ វាពិបាកនឹងកំណត់ ព្រោះមានប្រទេសមួយចំនួន គាត់ដាក់និយមន័យទូលំទូលាយ ហើយប្រទេសមួយចំនួនទៀត ជាសមាជិកនៃតុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិ គាត់ដាក់និយមន័យដូចជាតឹងរ៉ឹងជាង។ ដូច្នេះ គេមិនទាន់បានសម្រុះសម្រួលគ្នានៅលើនិយមន័យហ្នឹងទេ។ ក៏ប៉ុន្តែ គេដាក់ឧក្រិដ្ឋកម្មឈ្លានពានហ្នឹងជាមុន នៅក្នុងលក្ខន្តិកៈទីក្រុងរ៉ូម ស្ដីពីតុលាការអន្តរជាតិ មកហើយ។ ឧក្រិដ្ឋកម្មហ្នឹងមានតែតុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិមួយទេ ដែលគេកាត់ទោសអ្នកប្រព្រឹត្តនោះ។ តុលាការខ្មែរក្រហម មិនកាត់ទោសអ្នកប្រព្រឹត្តឧក្រិដ្ឋកម្ម Aggression (ឧក្រិដ្ឋកម្មឈ្លានពាន) នេះទេ»។
បន្ថែមលើសេចក្ដីពន្យល់របស់សាស្ត្រាចារ្យ អ៊ីហ្សាម មូសារ សៀវភៅដែលបោះពុម្ពដោយវេទិកាអាស៊ី ដើម្បីសិទ្ធិមនុស្ស និងអភិវឌ្ឍន៍ មានចំណងជើងថា "គោលការណ៍បឋម ស្ដីពីតុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិ" សរសេរថា នៅក្នុងច្បាប់អន្តរជាតិ គំនិតនៃអំពើឈ្លានពាននេះ គេកំពុងតែដោះស្រាយដោយយឺតៗ ជាពិសេស ទាក់ទងនឹងសកម្មភាពយោធា ដែលពាក់ព័ន្ធនឹងសហរដ្ឋអាមេរិក នីការ៉ាកា (Nicaragua) កូស្តារីតា (Costa Rita) និងអែលសាល់វ៉ាឌ័រ (El Salvador)។
សៀវភៅដដែលបន្តថា ប្រទេសខ្លះ ដូចជាសហរដ្ឋអាមេរិក ដែលបោះឆ្នោតប្រឆាំងនឹងការដាក់បន្ថែមបទល្មើសឈ្លានពាន បញ្ចូលទៅក្នុងលក្ខន្តិកៈក្រុងរ៉ូម មានការភ័យខ្លាចថា ការដាក់បន្ថែមបទឧក្រិដ្ឋនេះ នឹងដាក់មេបញ្ជាការយោធារបស់ខ្លួនដែលបំពេញប្រតិបត្តិការយោធា នៅប្រទេសផ្សេងៗ ឱ្យទទួលទោសនេះ។ ការជំនុំជម្រះ និងការដាក់ទណ្ឌកម្មលើអ្នកប្រព្រឹត្តបទឧក្រិដ្ឋឈ្លានពាន អាចអនុវត្តទៅបាន កាលណារដ្ឋហត្ថលេខីទាំងនោះ ព្រមព្រៀងគ្នាលើនិយមន័យ និងធាតុផ្សំរបស់ឧក្រិដ្ឋកម្មនេះរួច។
តុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិ អាយ.ស៊ី.ស៊ី មានអំណាចស៊ើបអង្កេត និងនាំខ្លួនបុគ្គលជនផ្ដាច់ការ និងឧក្រិដ្ឋជនដទៃទៀត ទៅជំនុំជម្រះ និងកាត់ឱ្យជាប់ទោស នៅពេលដែលគេប្រព្រឹត្តបទឧក្រិដ្ឋសង្គ្រាម បទឧក្រិដ្ឋប្រឆាំងនឹងមនុស្សជាតិ អំពើប្រល័យពូជសាសន៍ និងអំពើឈ្លានពាន ហើយមាននិទ្ទណ្ឌភាព ឬរួចខ្លួនផុតពីយុត្តាធិការជាតិ ទោះការប្រព្រឹត្តនេះជាផ្នែកមួយរបស់រដ្ឋាភិបាល ឬពាក់ព័ន្ធជាមួយរដ្ឋាភិបាល ដែលកំពុងកាន់អំណាច ឬនៃក្រុមឧទ្ទាម ឬក្រុមប៉ុនប៉ងផ្លាស់ប្ដូររដ្ឋាភិបាលក៏ដោយ។
លោកសាស្ត្រាចារ្យ អ៊ីហ្សាម មូសារ បន្ថែមថា ពលរដ្ឋជាបុគ្គល ឬសមាគម អាចប្ដឹងទៅតុលាការ ព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិ ឱ្យចាត់ការរឿងក្ដីព្រហ្មទណ្ឌទាំងនេះបាន៖ «តុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិ ស្នើសុំឱ្យរដ្ឋអាជ្ញាតុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិ យករឿងក្ដីណាមួយ ដើម្បីជម្រះ។ គាត់មិនយករដ្ឋទៅកាត់ទោសទេ គាត់យកមេដឹកនាំជាបុគ្គល ជាមេដឹកនាំរដ្ឋណាមួយ ឬមេទាហានជាអ្នកសម្រេចនៅក្នុងប្រទេសណាមួយជាបុគ្គល យកទៅកាត់ទោស។ ដូចតុលាការខ្មែរក្រហមយើងអ៊ីចឹង មិនមែនកាត់ទោសលើរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យទេ គឺកាត់ទោសមេដឹកនាំ ឬក៏អ្នកទទួលខុសត្រូវខ្ពស់បំផុតរបស់កម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ»។
តុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិ អនុវត្តយុត្តាធិការ ឬដែនអំណាចដោះស្រាយតែលើឧក្រិដ្ឋកម្មទាំងឡាយណា ដែលកើតមានបន្ទាប់ពីលក្ខន្តិកៈក្រុងរ៉ូម (Rome Statute) ចូលជាធរមានប៉ុណ្ណោះ គឺមិនអនុវត្តថយក្រោយឡើយ។ មិនដូចតុលាការខ្មែរក្រហម ដោះស្រាយលើឧក្រិដ្ឋកម្ម ដែលកើតមានក្នុងចន្លោះពីខែមេសា ឆ្នាំ១៩៧៥ ដល់ខែមករា ឆ្នាំ១៩៧៩ ទេ បើទោះជាឧក្រិដ្ឋកម្មដូចគ្នាក៏ដោយ។
រហូតមកដល់ពេលនេះ មានប្រទេសចំនួន១២១ហើយ ដែលផ្ដល់សច្ចាប័នដល់លក្ខន្តិកៈក្រុងរ៉ូម។
សភាជាតិកម្ពុជា បានផ្ដល់សច្ចាប័នដល់លក្ខន្តិកៈក្រុងរ៉ូម នៃតុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិ នៅថ្ងៃទី៧ មករា ឆ្នាំ២០០២។ ការផ្ដល់សច្ចាប័ននេះ គឺប្រទេសកម្ពុជាមានកាតព្វកិច្ចគោរពតាមគោលការណ៍ ដែលគ្រប់គ្រងដោយតុលាការព្រហ្មទណ្ឌអន្តរជាតិ ក្នុងការនាំយកជនទទួលខុសត្រូវបទឧក្រិដ្ឋ ទៅជំនុំជម្រះទោស និងសហការឱ្យបានពេញលេញជាមួយក្រុមសមត្ថកិច្ចរបស់តុលាការនេះ៕
0 comments:
Post a Comment